مرکز خبرنگاران افغانستان (AFJC) و انجمن آزاد روزنامه‌نگاران افغانستان (AIJA) روز چهارشنبه ۲۵ اسفند، با انتشار گزارش سالانه، اقدام طالبان به اعمال محدودیت بر خبرنگاران و رسانه‌ها را بی‌سابقه خواندند و از افزایش بی‌رویه خشونت علیه خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای ابراز نگرانی کردند.
بر اساس این گزارش، در سال ۱۴۰۰، دست‌کم ۱۱۷ حادثه خشونت‌آمیز علیه خبرنگاران و اقدام علیه رسانه‌ها از جمله جان باختن خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای ثبت شده است که از لحاظ آمار کلی ثبت‌شده در مقایسه با سال ۱۳۹۹ که ۱۱۴ مورد بود، تغییر زیادی نداشته است. مرکز خبرنگاران افغانستان و انجمن آزاد روزنامه‌نگاران افغانستان گزارش سال ۱۴۰۰ از وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران را به دو قسمت جمهوریت و امارت تقسیم کرده است که نشان می‌دهد بیشترین خشونت‌ها در زمان حاکمیت طالبان اتفاق افتاده است.
در این گزارش آمده است: «مقایسه شمار رویدادها در هر دو دوره جمهوری و حکومت طالبان در سال ۱۴۰۰، نشان می‌دهد که خشونت‌ها در دوره حکومت طالبان نسبت به دوره جمهوری بیشتر از دو برابر افزایش یافته و فضای کاری برای خبرنگاران و رسانه‌های آزاد بسیار محدود شده است و ترس و خودسانسوری بی‌سابقه‌ای را در پی داشته است.»
در حالی که بر اساس گزارش سالانه از وضعیت رسانه‌ها در سال ۱۳۹۹، ۱۱ خبرنگار در اثر حملههای طالبان، داعش و سایر جریانهای تروریستی جانشان را از دست دادند، در سال ۱۴۰۰، این آمار به چهار مورد قتل خبرنگاران کاهش یافته است. گزارش می‌افزاید: «در سال ۱۴۰۰، چهار خبرنگار و کارمند رسانه‌ای جان خود را در کشور از دست دادند. مینا خیری، گرداننده تلویزیون آریانانیوز، و دانش صدیقی، گزارشگر خبرگزاری رویترز، در دوره حاکمیت جمهوری کشته شدند و نجمه صادقی و علیرضا احمدی در دوره حکومت طالبان کشته شدند.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
بر اساس گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، مینا خیری در اثر انفجاری که به داعش نسبت داده شد در کابل جان باخت و دانش صدیقی نیز در جریان پوشش جنگ نیروهای امنیتی دولت پیشین و طالبان در قندهار، کشته شد. طالبان به کشتن دانش صدیقی متهم شده است. همچنین، علیرضا احمدی، گزارشگر خبرگزاری رها، و نجمه صادقی، گرداننده تلویزیون جهان صحت، بعد از سقوط حکومت جمهوری و در دوره حاکمیت طالبان، در اثر انفجار مرگبار ۲۶ اوت، در فرودگاه کابل، که به داعش نسبت داده شد، جان خود را از دست دادند.
در این گزارش آمده است با وجود اینکه شمار تلفات خبرنگاران و کارکنان رسانه‌ای نسبت به سال گذشته، کاهش چشمگیری داشته است، محدودیت‌ها و اعمال خشونت و تهدید افزایش بی‌سابقه‌ای یافته است.
در گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، با مقایسه خشونت‌های اعمال‌شده علیه خبرنگاران در پنج ماه نخست سال که دولت جمهوری حاکم بود و هفت ماه اخیر که طالبان به حکومت رسیده، آمده است: «در جریان پنج ماه نخست سال ۱۴۰۰، در دوره دولت جمهوری، ۳۳ حادثه علیه خبرنگاران به ثبت رسیده است که شامل ۱۵ مورد تهدید و توهین، هشت مورد خشونت فیزیکی، پنج مورد بازداشت، سه مورد زخمی شدن و دو مورد ربوده شدن خبرنگاران بوده است.»
اما در هفت ماه باقی مانده سال و در دوره حاکمیت طالبان، دست‌کم ۶۶ مورد بازشدهداشت موقت خبرنگاران از یک تا چند ساعت و حتی تا یک ماه ثبت شده که این بازداشت‌ها در بیشتر موارد، با خشونت فیزیکی و توهین و حتی شکنجه خبرنگاران همراه بوده است.
در کنار افزایش بی‌سابقه خشونت، تهدید و اعمال محدودیت بر رسانه‌ها در افغانستان، شمار زیادی از شبکه‌های تلویزیونی، رادیویی، روزنامه‌ها، مجله‌ها و خبرگزاری‌ها که در بیست سال گذشته در افغانستان فعال بودند، فعالیت خود را متوقف کرده‌اند.
بر اساس آمار مرکز خبرنگاران افغانستان، پس از فروپاشی دولت افغانستان و بازگشت طالبان به قدرت در ۲۴ مرداد ۱۴۰۰، صدها خبرنگار مرد و زن افغانستان را ترک کردند و بیش از ۴۰ درصد از رسانه‌ها (حدود ۵۷۸ رسانه)، که شبکه‌های تلویزیونی، رادیویی، رسانه‌های آنلاین و چاپی را شامل می‌شوند، به دلایل مختلف از جمله وضع محدودیت‌ها و مشکلات اقتصادی، به کارشان پایان دادند. در این گزارش آمده است که حدود ۳۰ درصد از رسانه‌هایی که هنوز به کارشان ادامه می‌دهند در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند. شماری از این رسانه‌ها فعالیتشان را که قبلا ۱۲ یا ۲۴ ساعته بود، به یک یا چند ساعت در شبانه‌روز کاهش داده‌اند.
این گزارش در حالی منتشر می‌شود که در هفت ماه گذشته و پس از بازگشت طالبان به قدرت، دسترسی به اطلاعات در افغانستان به‌شکل بی‌سابقه‌ای محدود شده است و طالبان بر محتوای همه رسانه‌های فعال در داخل افغانستان نظارت می‌کنند. دیده‌بان حقوق بشر در ۱۶ اسفند، از اعمال محدودیت بر رسانه‌ها گزارش مفصلی منتشر کرد. شماری از خبرنگاران و مدیران رسانه‌ها در مصاحبه با دیده‌بان حقوق بشر، گفتند آنان مجبورند گزارش‌ها و برنامه‌هایشان را قبل از انتشار، به مسئولان طالبان ارسال کنند تا اجازه نشر بگیرند؛ در غیر این صورت، ممکن است با رفتار خشونت‌آمیز طالبان مواجه شوند. مسئولان اداره اطلاعات و فرهنگ طالبان در استان‌ها، به همه مدیران و خبرنگاران رسانه‌ها گوشزد کرده‌اند که محتوای مطالب خود را پیش از انتشار به این اداره بفرستند تا تایید شود.
هرچند طالبان برای شماری از اداره‌های تحت کنترل خود، افرادی را به‌عنوان سخنگو موظف کرده‌اند، کار سخنگوهای طالبان به‌جای همکاری با رسانه‌ها و اطلاع‌رسانی، کنترل رسانه‌ها و خبرنگاران و جلوگیری از درز اطلاعات مهم به رسانه‌ها است.
